به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، خیابان کمالی، خیابان مخصوص در محدوده‌ی مرکزی شهر تهران، بن‌بست شهید سیدمحمد ابراهیمی، درست در کنار یکی از ورودی‌های بیمارستان لقمان، در آبی رنگی قرار دارد که در ظاهر فقط شبیه خانه‌ای فرسوده است، اما پشت این در، پنج نفر از جمله دو مبارز دوره‌ی مشروطه دفن شده‌اند.
این محدوده، آرامگاه «صوراسرافیل»، «ملک‌المتکلمین» و برادر او در حیاط خانه و مهدی ملک‌زاده فرزند ملک‌المتکلمین و همسرش خدیجه‌سلطان در زیرزمین خانه بوده، زیرزمینی که حالا با آواری از آجر و سیمان پر شده است. در حیاط خانه و در کنار وسایل انبارشده‌ی سرایدار نیز آجرهای ریخته‌شده از سایبانی جمع شده که برای محافظت از قبر دو روزنامه‌نگار ایجاد شده بود تا از نور آفتاب و برف و باران مصون بماند، اما حالا خود بلای جان قبرها شده است.
می‌گویند این خانه در گذشته، بزرگتر بوده، اما در سال‌های پیش، بیمارستان لقمان با تصرف بخش‌هایی از آن، اقدام به ساخت‌وساز در اطراف خانه کرده و اکنون فقط مساحتی حدود 50 متر به‌عنوان آرامگاه این پنج نفر باقی مانده است.
سرایدار خانه - مهدی عسگری - حدود چهار سال پیش درباره‌ی وضعیت خانه و آرامگاه، به خبرنگار ایسنا گفته بود: حدود سال 1383 یکی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی با دیدن خانه و قبرهای واقع در آن، اقدام به بررسی و ثبت این خانه در فهرست آثار ملی کرد. پس از آن، چندبار برای بررسی شرایط از سوی سازمان میراث فرهنگی به این خانه آمدند و قول‌هایی برای بازسازی و مرمت قبرها دادند، اما هنوز آن‌ها را عملی نکرده‌اند.
او افزوده بود: در سال‌های نخست، وضعیت قبرها بهتر بود. به مرور زمان و با گودبرداری‌هایی که برای ساخت‌وساز توسط بیمارستان لقمان انجام شد، قبرها ترک برداشتند و حالت شکستگی و فرورفتگی پیدا کردند.
رضا موسوی - کارشناس مرمت آثار تاریخی - نیز در همان زمان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرده بود: حدود سال 1384 برای نخستین‌بار، این خانه و قبرهای آن را دیدم. پس از آن، به این دلیل که بیمارستان لقمان به‌دنبال گرفتن فضای خانه برای ساخت‌وساز و ایجاد پارکینگ در آن بود، کل فضای خانه را در فهرست آثار ملی به ثبت رساندیم.
او وضعیت قبرهای قرارگرفته در این خانه را نامناسب ارزیابی و بیان کرده بود: وضعیت قبرها اصلا جالب نیست. همچنین این بنا از جمله ساختمان‌هایی است که به‌شدت به مرمت نیاز دارد. البته ورود سازمان میراث فرهنگی به آن فضا برای مرمت، در حد بازسازی یک قبر نیست. باید اعتباری برای این کار در نظر گرفته شود و بحث مرمت، موضوع کلانی است.
وی افزوده بود: تا حدود دو سال پیش (سال 1386) قبرها فقط کهنه بودند، ولی ترک نداشتند؛ اما مدتی است که براثر ساخت‌وساز، ترک‌هایی روی قبرها ایجاد شده‌اند.
به گزارش ایسنا، حالا پس از گذشت شش سال از ایجاد شدن ترک روی قبرها، این آرامگاه کاملا ویران شده است.
رییس شورای شهر تهران - احمد مسجدجامعی - در بازدیدی که 29 آذرماه امسال از این آرامگاه داشت، گفت: مشکل این است که چنین بناهایی در سطح شهر تهران دیده نمی‌شوند. این نخستین دیدار ما از این بنا بود و امیدواریم بتوانیم مشکلات آن را زودتر برطرف کنیم.
اما شهردار منطقه‌ی 11 تهران در همین بازدید، اظهار کرد: درست نیست که ما در این زمینه هزینه کنیم، ولی سازمان میراث فرهنگی کار را تأیید نکند. نخست اداره کل میراث فرهنگی استان تهران باید پیش‌قدم شود و سپس ما وارد کار می‌شویم.
حالا باید منتظر ماند تا سازمان میراث فرهنگی و شهرداری درباره‌ی حفاظت از این آرامگاه به توافق برسند؛ کاری با توجه به نمونه‌های مشابه می‌توان گفت که چندان آسان نیست و در برخی موارد نیز سال‌ها طول می‌کشد و حتی عمر بنایی تاریخی هم برای دیدن این توافق کفایت نمی‌کند.
به گزارش ایسنا، پس از به توپ بسته شدن مجلس در دوره‌ی مشروطیت و دستگیری سردمداران مشروطیت در سوم تیرماه ۱۲۸۷، میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل و ملک‌المتکلمین (میرزا نصرالله‌خان بهشتی) دو روزنامه‌نگار مشروطه‌خواه توسط نیروهای هوادار محمدعلی شاه در «باغشاه» تهران به قتل رسیدند و جسدشان توسط قزاقان به خندقی بیرون از «باغشاه» پرتاب شد. وقتی دوستان‌شان از این اتفاق خبردار شدند، آن‌ها را شبانه در همان خندق پشت دیوارهای باغشاه، یعنی در خیابان کمالی، خیابان مخصوص، کوچه‌ی شهید ابراهیمی فعلی دفن کردند. پس از دوران استبداد صغیر، سنگ قبری برای‌شان تهیه شد.
منبع: ایسنا
